terug naar het overzicht
terug naar 'Muiden Veilig?'

Magazijn de Eendenkooi ontploft in 1963

Bijlage bij de SLUIZ , door Guus Kroon, januari 2002

Uit zijn boek "Kruitpad 16"

Even voor middernacht op woensdag 12juni 1963 ontploft met een enorme vuurzuil en een hevige klap de dynamietopslagplaats van de kruitfabriek in Muiden. Het magazijn met de bijnaam De Eendenkooi, genoemd naar de nabijgelegen vangplaats voor wilde eenden ten zuiden van de Rijksweg 1, is gevuld met dynamiet dat in Ouderkerk aan de Amstel is geproduceerd. Per schip vervoert men het naar de afgelegen opslagplaats aan de Amsterdamse trekvaart, even ten noorden van de huidige Maxisbrug, waar het verzendklaar gemaakt wordt. Er zijn twee beheerderswoningen nabij het magazijn, zodat het permanent bewaakt wordt. Het gebouw heeft dikke betonnen muren, een plaatijzeren dak en een oppervlakte van 300 m2. Het is vlak achter de Ijsselmeerdijk gelegen en voorzien van een 5 m hoge aarden omwalling.

In een krantenartikel uit 1963 wordt gesproken van zonnehitte die het kruit heeft doen ontbranden. Deze brand moet door de temperaturen van 300 tot 400 graden die daarbij werden ontwikkeld de kisten trotyl tot ontploffing hebben gebracht. "Sabotage en baldadigheid" worden als onwaarschijnlijk bestempeld. Technische deskundigen, waar onder ook prof dr. W. Froentjes en dr. Witte, respectievelijk hoofd en medewerker van het gerechtelijk laboratorium, gaan uit van de zekerheid dat de springstoffen zijn ontploft door de hoge temperaturen die de kruitbrand vooraf heeft ontwikkeld. Jan Kersten, oud werknemer van de kruitfabriek, beweert dat er geen kruit heeft gelegen maar dynamiet. Bepaalde kringen komt het niet slecht uit dat de opslagplaats is ontploft. Men wil er in de buurt een electriciteitscentrale bouwen en de opslagplaats is een lastig obstakel.

De nabijgelegen huizen lopen grote schade op, evenals de boerderijen in de buurt. Bij de familie Beukenboom op de boerderij Kooilust zijn alle pannen van het dak en de ruiten stuk. Persoonlijke ongelukken hebben zich echter bijna niet voorgedaan. Een vrouw en een jongen worden gewond door glasscherven. De klap is hoorbaar tot in Amsterdam en Hilversum. In vele plaatsen in de omtrek zijn ruiten gesneuveld. Uit het hele Gooi en ook uit Amsterdam, Amstelveen en Diemen komen meldingen van glasschade. Volgens de krant "rennen in Bussum de inwoners in nachtgewaad in paniek de straat op." De explosie veroorzaakt een vloedgolf op het ijsselmeer, die schade aanricht op Urk en ook daar zijn volgens de krant de ruiten stuk. Verder is er veel schade in de huizen aan meubels en andere bezittingen. De opslagplaats van het leger aan het Merwedekanaal (nu Amsterdam-Rijnkanaal geheten. GK) bij Weesp heeft alleen al f85.000,- schade. Alles bij elkaar rekent men op een miljoen.

In Muiden valt de schade nog mee, vergeleken met eerdere en latere ontploffingen. Er zijn wel ruiten stuk, maar niet zo massaal als in 1947 bijvoorbeeld. Bij het zogenaamde "Stopendorp", een groepje huizen in de onmiddellijke omgeving van de Eendenkooi, waar ouders en kinderen van de familie Stoop wonen, is de schade groot. Enkele jaren later zal dit buurtje verdwijnen vanwege de verlegging van de Amsterdamse trekvaart. Er worden vragen gesteld aan de ministers van defensie en sociale zaken door het PVDA -Tweede Kamerlid J.G. Suurhof over de veiligheidsmaatregelen bij de Krijgsman in Muiden. Hij wil weten "of er ooit is overwogen om deze springstoffenfabriek uit een van de dichtstbevolkte gebieden van ons land te verplaatsen naar een der weinig bevolkte streken." Wie schade heeft moet dit zelf gaan melden bij de kruitfabriek of bij de politie. De kruitfabriek is niet verzekerd tegen deze schade. Omwonenden willen voorkomen dat de opslagplaats opnieuw op dezelfde plek wordt opgebouwd want men voelt zich onveilig.